Giữa làn sóng thay đổi chính sách và cạnh tranh khốc liệt, người lao động trên nền tảng công nghệ dịch vụ đang chủ động thích ứng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp công nghệ cũng đẩy mạnh đầu tư để nâng cao trải nghiệm và mở rộng thị phần, góp phần định hình thị trường việc làm linh hoạt trong kỷ nguyên số.
Người lao động chủ động để thích ứng
Theo khảo sát của SGTT, hiện tài xế của đa số các hãng xe công nghệ chỉ giữ lại khoảng từ 66% đến 69% doanh thu từ mỗi chuyến xe, tương đương mức chiết khấu gần 31-33%, chưa kể các khoản thuế phí khác. Đây là mức đã được điều chỉnh tăng từ cuối năm 2020, đồng thời giá cước cũng được điều chỉnh tăng tại nhiều địa phương.
Hãng xe công nghệ chạy điện Xanh SM Bike công bố mức chia sẻ doanh thu lên tới 73% (khấu trừ 27%) và triển khai chính sách đảm bảo thu nhập theo giờ, có thể lên đến 12 triệu đồng/tháng, tạo điều kiện ổn định thu nhập và thu hút tài xế mới.
Dù vậy, nhiều tài xế công nghệ hiện nay vẫn tỏ ra lo lắng. Sau giai đoạn cạnh tranh bằng khuyến mãi, các nền tảng đã dần siết lại ưu đãi, khiến lượng khách bắt đầu giảm, đặc biệt vào giờ cao điểm. Trong khi đó, mức chiết khấu cao vẫn giữ nguyên, chi phí vận hành (xăng, hao mòn xe) lại tăng, khiến mức thu nhập thực tế bị bào mòn. Những thay đổi chính sách gần đây càng làm dấy lên lo ngại về khả năng kiếm sống ổn định từ công việc tài xế công nghệ, nhất là với những người coi đây là nguồn thu nhập chính.
Anh Võ Văn Ninh (TP Thủ Đức) cho biết, mỗi chuyến xe khoảng 25km, anh chỉ còn giữ lại khoảng 40.000 đồng sau khi trừ chiết khấu và xăng xe. Doanh thu trung bình mỗi ngày khoảng 700.000 đồng, nhưng sau khi khấu trừ chi phí cố định và lãi trả góp xe (30 triệu đồng), thu nhập không còn quá hấp dẫn.
Anh cũng cho biết việc siết khuyến mãi gần đây khiến thu nhập thực tế giảm 10-20%, buộc anh phải cân nhắc lại công việc.
Các tài xế công nghệ đa dạng dịch vụ từ chở người, đến nhận giao hàng hóa. Ảnh: TL
Từng chứng kiến nhiều đợt tăng chiết khấu và thay đổi chính sách, anh Nguyễn Tấn Đạt (quận Gò Vấp) cho rằng thị trường hiện nay không còn dễ thở như trước. Theo báo cáo của Mordor Intelligence, quí 4/2024, Xanh SM dẫn đầu thị trường taxi công nghệ Việt Nam với 37,41% thị phần, vượt qua Grab (36,62%) và bỏ xa Be (5,55%), Mai Linh (4,81%) và Vinasun (2,44%).
Một khi có nền tảng mới vào thị trường và miễn chiết khấu, tài xế được hưởng lợi, thị trường cũng sôi động hơn, tuy nhiên sân chơi ứng dụng gọi xe vẫn đang chia thị phần tập trung vào một vài ông lớn. “Giờ đầu tư mua xe để chạy lâu dài rất khó tính chuyện lời. Nhưng vì công việc linh động nên tôi vẫn chạy thêm sau giờ làm chính để kiếm 3-4 triệu đồng mỗi tháng và chọn bên nào cho nhiều quyền lợi tài xế hơn”, anh nói.
Không chỉ riêng ngành gọi xe, thị trường lao động tự do trên ứng dụng cũng trở nên nhộn nhịp nhờ các nền tảng như Be, bTaskee… Tuy nhiên, không phải nền tảng nào cũng áp dụng chính sách chiết khấu cao. Đại diện bTaskee cho biết nền tảng này hiện không có sự điều chỉnh nào về mức chiết khấu hay chính sách chi phí dành cho cộng tác viên.
Ông Đỗ Đắc Nhân Tâm, CEO & Founder của bTaskee, cho biết thu nhập người lao động được tính dựa trên giá trị công việc, tiền tip và thưởng hiệu suất. Hiện nay, mạng lưới cộng tác viên của công ty đã đạt hơn 10.000 người, phục vụ hàng triệu khách hàng mỗi tháng tại hơn 18 tỉnh thành, với mức thu nhập trung bình từ 8-12 triệu đồng/tháng tùy khu vực và tần suất làm việc.
Chạy đua cùng ứng dụng công nghệ
Báo cáo từ Mordor Intelligence cho thấy quy mô thị trường gọi xe tại Việt Nam được ước tính đạt khoảng 1,05 tỉ đô la Mỹ vào năm 2025 và có thể tăng lên 2,56 tỉ đô la Mỹ vào năm 2030. Tuy nhiên, cuộc đua hiện nay không chỉ dừng lại ở chuyện di chuyển, mà đang mở rộng thành bài toán tích hợp công nghệ, bảo vệ môi trường và bản địa hóa dịch vụ.
Tuy nhiên, thách thức vẫn còn nhiều. Đại diện một số nền tảng công nghệ chia sẻ với SGTT rằng việc mở rộng quy mô dịch vụ ra ngoài các thành phố lớn gặp nhiều khó khăn do thói quen tiêu dùng không đồng đều giữa các vùng miền, khiến việc phổ cập dịch vụ công nghệ còn hạn chế.
Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo vẫn chưa theo kịp thực tế thị trường. Các quy định liên quan đến lao động thời vụ, thuế và bảo hiểm xã hội hiện chưa phù hợp với mô hình hoạt động linh hoạt của nền tảng số. Điều này vừa tạo gánh nặng chi phí, vừa làm gia tăng rủi ro vận hành khi doanh nghiệp mở rộng hệ thống cộng tác viên.
Một vấn đề khác là sự cạnh tranh không lành mạnh từ các mô hình truyền thống hoặc dịch vụ ngoài nền tảng công nghệ, gây khó khăn trong việc thiết lập chuẩn mực chất lượng và tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng.
Đại diện bTaskee nhấn mạnh, tại các doanh nghiệp nền tảng dịch vụ, nơi công nghệ cần con người để mở rộng mạng lưới, trí tuệ nhân tạo (AI) không phải là yếu tố thay thế mà là công cụ hỗ trợ giúp phát huy giá trị con người một cách hiệu quả và bền vững.
Đội ngũ tài xế giao hàng, lao động tự do qua các nền tảng dịch vụ ngày càng tăng mạnh. Ảnh: Thái Bảo
Quốc hội và Chính phủ ban hành hàng loạt nghị quyết cụ thể hóa chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, cùng các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, R&D và cải cách thủ tục hành chính đang mở ra cơ hội cho doanh nghiệp công nghệ nâng cao năng lực cạnh tranh, chuẩn hóa đội ngũ nhân sự, hoàn thiện dịch vụ và đóng góp tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế số.
Ông Nhân Tâm cho biết trong quá trình phát triển, doanh nghiệp này đã liên tục đầu tư vào nền tảng công nghệ nhằm tối ưu vận hành, cải thiện trải nghiệm khách hàng và nâng cao chất lượng dịch vụ do đội ngũ cộng tác viên cung cấp. AI đang được ứng dụng vào nhiều khâu trong hệ sinh thái dịch vụ, từ gợi ý dịch vụ thông minh dựa trên hành vi người dùng, hệ thống chăm sóc khách hàng tự động có yếu tố cá nhân hóa, đến phân tích phản hồi nhằm cải tiến trải nghiệm.
Đây là cách doanh nghiệp tận dụng lợi thế công nghệ để mở rộng quy mô, tăng năng lực cạnh tranh, đồng thời vẫn duy trì được tính linh hoạt và lấy con người làm trung tâm trong mô hình kinh doanh.
Còn phía Grab đang đẩy mạnh đầu tư công nghệ tại Việt Nam thông qua nhiều hoạt động cụ thể như phát triển bản đồ nội bộ GrabMaps để tối ưu điều phối tài xế, ứng dụng AI trong phân tích hành vi người dùng, điều phối chuyến đi và hỗ trợ đối tác nhà hàng tự động hóa nhập liệu.
Trung tâm R&D của Grab tại Việt Nam thành lập từ 2017 hiện đã tăng hơn 60% nhân sự trong hai năm qua và tham gia phát triển các giải pháp dùng chung cho toàn bộ 8 thị trường Đông Nam Á. Đại diện Grab cho biết công ty đánh giá cao năng lực kỹ sư Việt Nam và coi đây là nguồn lực quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực.
Giờ đây, các doanh nghiệp công nghệ để cạnh tranh trên thị trường, giá không phải là chỉ tiêu duy nhất, mà còn phải đầu tư vào trải nghiệm người dùng, nâng cấp hệ sinh thái vận hành, đồng thời định hình chiến lược dài hạn để chiếm lĩnh thị trường.
https://sgtt.thesaigontimes.vn/cac-nen-tang-cong-nghe-chuyen-minh-trong-cuoc-dua-chuyen-doi-so/
